Haftanın Çok Bilmişi #4: Ece Temelkuran

23-29 Ocak 2012- Özellikle Türkiye’den taşındıktan sonra üzerine giymeye çalıştığı “beynelmilel entelektüel” sıfatını, işinden olduktan sonra yalnızca İngilizce yazılar yazarak ve söyleşiler vererek iyice köpürtmeye çalışan Ece Temelkuran’ın Guardian’a yazdığı “Turkish journalists are very frightened – but we must fight this intimidation” adlı yazısıyla ülkesini sarmış olan “zalim” düzenin mağduru “cesur gazeteci” portresi çiziyor ve kendisini, bu ülkenin “yapı”sının gerçekten kurbanlarından birisi olmuş Hrant Dink’le aynı kefeye koyarak, referandum döneminde pek bir kızarak sorduğu soruyu kendine sordurtuyor: “Siz ne zaman bu kadar zalim oldunuz?”

Fakat Temelkuran’ın yazdıklarından aklımızda kalanları bir çırpıda döktüğümüzde hiç de şaşırtıcı bulamıyoruz bu yaptığını. Şemdinli’deki Umut Kitabevi’nin bombalanmasının ardından bölgeye giden Temelkuran’ın, bölgeyle ilgili yazılarda takındığı üstten bakışla, suları ve ekmekleri olmayan insanların anadilde eğitim istemesine veya bölgede var olan “uyuşturucu baronlarının” zalimliğiyle JİTEM’i kıyasladığı yazılarını hatırlıyoruz.

Hiç de sivil olmadığı ayan beyan ortaya çıkan bir topluluğun davetiyle, “milliyetçi hezeyanla” devletin sembollerini kuşanarak koşturdukları “Cumhuriyet Mitingleri”ni, resmi ideolojinin “Kurtuluş Savaşı güzellemesi” retoriğini kullanarak aklamaya çalışmış ve hatta Hrant Dink için yükselen tepki gibi “vicdanlı” bir tepki olduğunu yazmıştı. New Left Review’a yazdığı “Flag and Headscarf” yazısında, bu kez “milliyetçi sanılıyor ama değil” mealinde desteklediği Mitinglere “milliyetçi bir dalganın ürünü” diyerek çark etmesini ama “sanki ülkenin başka sorunu yokmuş gibi başörtüsünü meclise taşıdılar” diyerek bir özgürlük mücadelesine hangi taraftan baktığını da hatırlıyoruz. Hatta aynı yazıda, bayrağı milliyetçiliğin, başörtüsünü İslamcılığın sembolü olarak eşlemesini, yani devletle bir özgürlük sorununu aynı kefeye koyduğunu ve solun en sıkıntılı ezberlerini, “1980’in siyasal İslam’ın önünü açtığı” nakaratını tekrarlayarak “Ah zavallı ben! Bu cenderede, nerelere gitsem?” sorularını sorması da hâlâ hafızalarımızda. Temelkuran, elbette ki bu yazısında, vakti zamanında Cumhuriyet Mitingleri’ne sahip çıktığından bahsetmiyordu.

“Eğer örtülü olmadığım için taciz edildiğim yerde benim yanımda olup başını sadece beş dakikalığına açarlarsa ben de o zaman başörtüsü örteceğim onlarla birlikte” gibi garip bir ilinti kurarak, başörtüsü mücadelesine destek vermeyi, kendisinin de başörtüsü takması olarak zannettiğini dışarı vuracak kadar “sözünü sakınmayan” ve devletin bir zulmüne karşı verilen mücadeleye ancak şartlı destek verecek kadar da “cesur” bir gazeteciydi o. “Şeriat” tehdidini ve “İran oluyoruz” çığlıklarını abartılı bulan mutedil Kemalistlere, servis ettiği Malezya benzetmesi de takdire şayan “öngörü”sünün sonucuydu.

2010 yılında çıkan Muz Sesleri romanıyla, devrimlerini güya sonuna kadar desteklediği Orta Doğu’ya ve Araplara attığı oryantalist bakış halen raflarda duruyor.  Daha sonra, HaberTürk’te Tunus’u bildirirken veya meşhur “Sınıfsız Domates” yazısında bölgeye nasıl da tekinsiz ve aşağılayarak baktığını gözler önüne seriyordu. Aşağılama demişken, desteklediği için gazeteden kovulduğunu savunduğu Kürt halkına, “Doğulu abaza erkeklerden oluşan bir güruh” bakışını, Yazarlar Kahvaltısı’ndaki tartışmanın bir tarafı olan Bejan Matur’a yazdığı şu satırlarla dillendirmişti:

“Ama toplantıya katılan şair Bejan Matur, herhalde Başbakan’ın yargıyla olan kavgası sebebiyle Alatlı‘ya karşı “doğru” tarafı tutmanın iyi bir hamle olacağını düşünmüş olmalı ki, “Ben halk jürisini yeğlerim” demiş. Kürt, kadın, bekâr, şair bir kadın için enteresan bir girişim. Doğulu biri olarak başına bir halk jürisiyle neler gelebileceğini bilmiyor olamayacağına göre herhalde başka bir hedefi vardı Matur‘un.”

Son olarak, kendisini eleştirdiği için BirGün tarafından sansüre uğrayan Dağhan Irak’a önce, “Birlik ve beraberliğe en çok ihtiyacımız olan bu günlerde” anlamına gelecek tepkisini belli etmiş ve bu olay üzerine istifa eden Irak’a, “Gazetecilik budur, genç arkadaşım. Bir yazının nerede olacağına editör karar verir” diyerek, sisteme ve hiyerarşiye ne kadar “karşı” olduğunu ve hatta mazlumun ve mağdurun yanında duran ne kadar “vicdanlı” bir gazeteci olduğunu ele güne göstermekten geri durmamıştır.

Bu sıraladığımız notlardan da anlıyoruz ki, Ece Temelkuran, devlete olan yakınsamasını sosyalizan bir maskeyle, hem yurt içine, hem de yurt dışına “muhalif” olarak yutturma derdinde. Bu haliyle bile kendisini, gerçekten vicdanlı ve cesur bir yürek olduğu için öldürülen Hrant Dink’e benzetmesi, en hafif tabiriyle o sarsılmaz kendine güveni nedeniyle muvazene yetisini tamamen kaybetmesi ve koca bir izansızlık örneği. "Acı çeken 3. Dünya yazarının sadece ülkesinin günahlarını anlatmak üzerine kariyer inşa etmesi..." diyerek 70’lerden kalma ve buram buram oryantalizm kokan bu cümleyle kendini tarif eden Ece Temelkuran’a, bu cümle bile yeterdi ya “çok bilmiş” dememize, neyse.